Verklarende woordenlijst

aferese	Verzameling van de hematopoietische (stam)cellen die zich in de bloedbaan bevinden
ALL	Acute lymfatische leukemie
allogeen	Van een ander
AML	Acute myeloïde leukemie
amyloïd	De naam voor een neerslag van verkeerd gevouwen eiwitten
amyloïdose	Verzamelnaam voor ziekten veroorzaakt door eiwitneerslagen in de weefsels
anemie	Bloedarmoede
anemie, aplastische	Bloedarmoede door onvoldoende aanmaak
anemie, Diamond Blackfan-	Aangeboren vorm van bloedarmoede waarbij de aanmaak van rode bloedcellen ontbreekt
anemie, pernicieuze	Vorm van bloedarmoede veroorzaakt door een tekort aan vitamine B12
antistoffen	Immuunglobulinen: eiwitten die een belangrijke rol spelen in onze afweer
aplastische anemie	Bloedarmoede door onvoldoende aanmaak
apoptose	Gereguleerde celdood
autoloog	Van zichzelf
basofielen	Bepaald type witte bloedcellen
beenmerg	Plaats (in de mergholten van de botten) waar het bloed wordt aangemaakt
blastencrise	De fase waarin de chronische leukemie acuut is geworden. Blasten zijn onrijpe voorlopercellen. Bij acute leukemie worden de kwaadaardige cellen ook wel blasten genoemd.
carpaletunnelsyndroom	Een zenuwaantasting in de pols met verschijnselen in de hand
CEL	Chronische Eosinofiele Leukemie
ciclosporine	Afweeronderdrukkend medicijn
citraat	Stof die werkt als een specifiek bloedverdunningsmiddel
CLL	Chronisch lymfatische leukemie
CML	Chronisch myeloïde leukemie
CMML	Chronisch myelo-monocytenleukemie
consolidatiekuur	Kuur die het bereikte resultaat van de eerste kuur bevestigt/verstevigt
cytogenetica	Chromosomenonderzoek
cytostatica	Medicijnen die in staat zijn kankercellen te doden tijdens hun groei of hun celdeling kunnen remmen
Diamond Blackfan-anemie	Aangeboren vorm van bloedarmoede waarbij de aanmaak van rode bloedcellen ontbreekt
eosinofielen	Bepaald type witte bloedcellen
eosinofilie	Toename van eosinofielen
Epo	Erytropoietine, het hormoon dat rode bloedcellen aanmaakt
erytrocyten	Rode bloedcellen
erytromelalgie	Ernstige pijn in voeten of vingers, waarbij een rood-blauwe verkleuring te zien is
ET	Essentiële trombocytemie, ziekte met een teveel aan trombocyten (bloedplaatjes)
flowcytometrie	Kleurtechniek om witte cellen (bij leukemie of lymfoom) beter te karakteriseren
flowkamer	Kamer met speciale luchtbehandeling om het risico op infecties vanuit de lucht te verminderen
G-CSF	Granulocyte colony-stimulating factor: het hormoon dat witte bloedcellen (granulocyten) aanmaakt
graft-versus-hostziekte	Aandoening na stamceltransplantatie, waarbij cellen uit het transplantaat (de graft) een ontsteking veroorzaken bij de patiënt (de host). Er zijn twee vormen, een acute vorm en een chronische vorm.
granulocyten	Neutrofielen: een specifiek type witte bloedcellen
hartzwakte	Uit zich door kortademigheid na geringe inspanning, vocht vasthouden, nachtelijke benauwdheid
Hb	Hemoglobinegehalte
hematocriet (Ht)	De fractie van rode cellen ten opzichte van het plasmagedeelte van het bloed
hematologie	Leer van het bloed
hematopoiese	Bloedaanmaak
hemoglobine	Uit vier ketens samengesteld eiwit in de rode bloedcel, verantwoordelijk voor zuurstoftransport
HES	Hypereosinofiel Syndroom
Hodgkin-lymfoom	Ziekte van Hodgkin, Morbus Hodgkin: speciale vorm van lymfklierkanker
HOVON	Stichting Haemato-Oncologie voor Volwassenen Nederland: deze stichting heeft als doel 'de bevordering van de optimale behandeling van volwassen patiënten met hematologische kwaadaardige ziekten'. Dit wordt bereikt door de opzet en uitvoering van klinische studies.
huidbiopt	Het nemen van een klein stukje huid voor het doen van weefselonderzoek
immuunglobulinen	Antistoffen: eiwitten die een belangrijke rol spelen in onze afweer
inductiekuur	De eerste kuur die antileukemiebehandeling in gang zet
intrathecaal	Toediening van medicijnen via injecties in de ruimte bij het ruggenmerg
intraveneus	Toediening van medicijnen via een infuus rechtstreeks in de bloedbaan
JAK2-mutatie	Afwijking in eiwit dat een rol speelt bij celactivatie. Relevant bij ziekten zoals essentiële trombocytemie, polycytemia vera en myelofibrose.
Kahler, ziekte van	Multipel myeloom: woekering van plasmacellen
kappa lichte keten	Lichte keten, als onderdeel van een immuunglobuline
lambda lichte keten	Lichte keten, als onderdeel van een immuunglobuline
leukaferese	Techniek om met een aferesetoestel witte bloedcellen uit het bloed te verwijderen; gebeurt meestal bij patiënten met een acute leukemie wanneer het aantal leukemiecellen gevaarlijk hoog is.
leukemie	Woekering van witte bloedcellen. Er zijn veel verschillende soorten leukemie, acute en chronische vormen, uitgaande van myeloïde of lymfatische cellen, zoals AML, ALL, CLL en CML.
leukocyten	Witte bloedcellen
leukocytopenie	Leukopenie: tekort aan witte bloedcellen
leukocytose	Teveel aan witte bloedcellen
leukopenie	Leukocytopenie: tekort aan witte bloedcellen
lymfocyten	Een specifiek type witte bloedcellen, belangrijk bij de afweer
lymfoom	Woekering van lymfklierweefsel. Er zijn veel verschillende soorten lymfomen.
Maligniteit	Kwaadaardige ziekte
MDS	Myelodysplastisch syndroom
MGUS	Monoclonal gammopathy of unknown significance: toename van een M-proteïne, zonder dat de betekenis duidelijk is, en waarbij een maligniteit zoals non-Hodgkin-lymfoom of multipel myeloom is uitgesloten
Morbus Hodgkin	Hodgkin-lymfoom, ziekte van Hodgkin: speciale vorm van lymfklierkanker
M-proteïne	Paraproteïne: eiwitproduct van één type plasmacellen. Komt meestal voor zonder dat er sprake is van een ziekte, vooral bij ouderen. Kan ook gepaard gaan met een toename of zelfs woekering van plasmacellen, zoals MGUS of multipel myeloom.
multipel myeloom	Ziekte van Kahler: woekering van plasmacellen
myeloablatief	Volledig vernietigend voor het beenmerg
myelofibrose	Ziekte met verbindweefseling in het beenmerg
myeloproliferatie	Algemene benaming voor woekering van witte cellen
myeloproliferatieve aandoeningen	Groep van ziekten waaronder vallen: polycytemie, essentiële trombocytose en myelofibrose
neutrofielen	Granulocyten: een specifiek type witte bloedcellen, belangrijk in de afweer tegen bacteriën. Na hoge dosis chemotherapie is het aantal neutrofielen bepalend of een patiënt weer naar huis mag.
NHL	Non-Hodgkin-lymfoom: naam voor een grote groep van verschillende soorten lymfklierkanker
nodulair paragranuloom	Variant van Hodgkin-lymfoom
non-Hodgkin-lymfoom	NHL: naam voor een grote groep van verschillende soorten lymfklierkanker
non-myeloablatief	Chemotherapie en bestraling die het beenmerg grotendeels intact houden
oraal	Toediening van medicijnen als tabletvorm, poeder, capsule of drank via de mond
paraproteïne	M-proteïne: eiwitproduct van één type plasmacellen. Komt meestal voor zonder dat er sprake is van een ziekte, vooral bij ouderen. Kan ook gepaard gaan met een toename of zelfs woekering van plasmacellen, zoals MGUS of multipel myeloom.
pernicieuze anemie	Vorm van bloedarmoede veroorzaakt door een tekort aan vitamine B12
petechiën	Kleine puntbloedingen in de huid
plasma	Vloeistof die overblijft wanneer de cellen uit het bloed zijn verwijderd
plasmaferese	Techniek om via een aferesetoestel plasma uit het bloed te verwijderen
PLL	Prolymfocytenleukemie: vorm van chronische lymfatische leukemie (CLL) die intensievere behandeling behoeft dan de gewone CLL; er zijn twee vormen, uitgaande van B-cellen (B-PLL) of van T-cellen (T-PLL)
polycytemia vera (PV)	Ziekte met een teveel aan bloed
progressie	Toename, verergering van de ziekte
prolymfoyctenleukemie (PLL)	Vorm van chronische lymfatische leukemie (CLL) die intensievere behandeling behoeft dan de gewone CLL; er zijn twee vormen, uitgaande van B-cellen (B-PLL) of van T-cellen (T-PLL)
profylaxe	Voorzorgsmaatregelen
pure red cell aplasia (PRCA)	Selectieve ('pure') aanmaakstoornis ('aplasia') van rode cellen ('red cell')
purpura	Kleine puntbloedingen
PV	Polycytemia vera: ziekte met een teveel aan bloed
radioloog	Medisch specialist die röntgenfoto's en scans (CT-scan of MRI) beoordeelt
radiotherapeut	Medisch specialist verantwoordelijk voor de bestraling van patiënten
randomisatie	Loting (bij indeling in behandelschema van studie)
recidief	Terugkomst van de ziekte, nadat deze weg is geweest
reticulocyten	Voorlopers van de rode cellen
relapse	Recidief: terugkomst van de ziekte, nadat deze weg is geweest
remissie	Afname van de ziekte
remissie, complete	Volledig verdwijnen van de ziekte
remissie, partiële	Afname van de ziekte voor meer dan 50 procent
serum	Vloeistof die overblijft wanneer bloed is gestold
Sjögren	Ontstekingsziekte van de speekselklieren met als resultaat een ernstig droge mond
sikkelcelanemie	Erfelijke vorm van bloedarmoede waarbij de rode bloedcellen bij zuurstofgebrek een sikkelcel aannemen, wat gepaard gaat met pijnaanvallen in de botten
stamcelaferese	Techniek om met een aferesetoestel stamcellen uit het bloed te verwijderen
stamcellen	Voorlopercellen die verantwoordelijk zijn voor de aanmaak van weefsel. Meestal wordt met stamcellen de groep cellen bedoeld die uitrijpen tot bloedcellen en bijvoorbeeld verzameld worden bij stamceltransplantatie.
steriliteit	Onvruchtbaarheid
subcutaan	Toediening van medicijnen via onderhuidse injecties
thalassemie	Vorm van bloedarmoede veroorzaakt door een aanmaakstoornis in één of meer hemoglobineketens
TPO	Trombopoietine: hormoon dat trombocyten (bloedplaatjes) aanmaakt
trombopoietine (TPO)	Hormoon dat trombocyten (bloedplaatjes) aanmaakt
trombocyten	Bloedplaatjes
trombocytopenie	Trombopenie: tekort aan trombocyten (bloedplaatjes)
trombopenie	Trombocytopenie: tekort aan trombocyten (bloedplaatjes)