WhatsappDefinitie
SOS is een syndroom van levertoxiciteit na chemotherapie/radiotherapie. SOS wordt meestal gekenmerkt door hepatomegalie, gewichtstoename en icterus. SOS treedt meestal op in de periode van dag -3 tot dag +20, alhoewel een latere ontwikkeling van dit syndroom ook mogelijk is.
EBMT criteria voor SOS/VOD
In de eerste 21 dagen post allo: Bili > 34 umol/L, en ten minste 2 van de volgende criteria, pijnlijke hepatomegalie, ascites en gewichtstoename > 5%.
Na dag 21 post allo: klassieke criteria zoals boven geschreven, of minimaal 2 van 4 bovengenoemde criteria en een echo die daarbij past. Histologisch bewezen SOS op zich natuurlijk al voldoende.
Risicofactoren zijn o.a.:
Transplantatie gerelateerde factoren: myeloablatieve conditionering, mismatched donoren, tweede HCT
Patiënt gerelateerde factoren: Oudere leeftijd, Karnofsky < 90%, metabool syndroom
Lever gerelateerd: transaminasen > 2.5 ULN, bilirubine > 1.5 ULN, cirrhose, ijzeroverload, voorgaand gebruik van gemtuzumab ozogamicin, inotuzumab ozogamicin
Maak een echo van de lever vooraf aan de Tx indien een sterk verhoogd risico wordt verwacht.
Differentiaal diagnose
- cholangitis lenta (cholestatische leverziekte in patiënten met sepsis)
- leverinfiltratie met schimmel of tumor
- rechter hartfalen, tamponade of constrictieve pericarditis
- intra-abdominale ziekte (pancreatitis, peritonitis, cholecystitis)
- cholestatische leverziekte (ciclosporine cholestase, GVHD)
Gradering SOS
New EBMT criteria for severity grading of a suspected SOS/VOD in adults
| Milda | Moderatea | Severe | Very severe – MOD/MOFb | |
|---|---|---|---|---|
| Time since first clinical symptoms of SOS/VODc | >7 Days | 5–7 Days | ≤4 Days | Any time |
| Bilirubin (mg/dL) | ≥2 and <3 | ≥3 and < 5 | ≥5 and < 8 | ≥8 |
| Bilirubin (μmol/L) | ≥34 and <51 | ≥51 and < 85 | ≥85 and <136 | ≥136 |
| Bilirubin kinetics | Doubling within 48h | |||
| Transaminases | ≤2 × normal | > 2 and ≤5 × normal | >5 and ≤8 × normal | >8 × Normal |
| Weight increase | < 5% | ≥5% and <10% | ≥5% and <10% | ≥10% |
| Renal function | <1.2 × baseline at transplant | ≥1.2 and < 1.5 × baseline at transplant | ≥1.5 and <2 × baseline at transplant | ≥2 × baseline at transplant or others signs of MOD/MOF |
Abbreviations:
EBMT European Society for Blood and Marrow Transplantation
MOD multi-organ dysfunction
MOF multi-organ failure
SOS sinusoidal obstruction syndrome
VOD veno-occlusive disease
aIn the case of presence of two or more risk factors for SOS/VOD, patients should be in the upper grade
bPatients with multi-organ dysfunction must be classified as very severe
cTime from the date when the first signs/symptoms of SOS/VOD began to appear (retrospectively determined) and the date when the symptoms fulfilled SOS/VOD diagnostic criteria
Management van SOS
- Ursochol is een effectief middel in preventie van SOS.
- Overweeg consult hepatologie
- Doel is om vochtretentie te minimaliseren terwijl de nierperfusie gehandhaafd blijft:
- diuretica (voorzichtig!)
- ‘nierdosis’ dopamine is zinloos
- monitor urine Na-excretie, serum creatinine, bloeddruk (liggend en staand) en gewicht. Vochtbalans.
- Als diurese van overmatig vocht en zout niet lukt, als de Na-excretie laag blijft en als de patiënt tekenen van volume overmaat toont (gespannen ascites, pleuravocht, hypoxie, tachypneu): dan
- overweeg paracentese van ascites
- overweeg monitoring hemodynamiek (ic)
- overweeg hemodialyse of hemofiltratie
- overweeg beademing
- Medicatie-interacties:
- vermijd nefrotoxische medicatie: amfo B, aminoglycosiden, NSAID’s. Houdt Ciclosporine of Tacrolimus spiegels goed in de gaten
- vermijd hepatotoxische medicatie
- wees alert op veranderde farmacokinetiek van medicatie die door de lever worden gemetaboliseerd: bijv. sedativa, opioïden, antibiotica, MTX, Ciclosporine
- Therapeutische medicatie:
- Defibrotide, zie hieronder
Defibrotide
Toedieningsprotocol defibrotide:
- Dosis defibrotide: 25 mg/kg/dag, verdeeld over 4 doses (dus 4dd 6.25 mg/kg)
- Behandelingsduur: in principe minimaal 21 en max 60 dagen, tenzij bijwerkingen optreden
- Trombocyten minimaal boven 20 x 109/L houden
Defibrotide is niet geregistreerd voor profylaxe van VOD.
Literatuurlijst
- Smith AR, Triplett BM, Kernan NA et al. Results Of The Large Prospective Study On The Use Of Defibrotide (DF) In The Treatment Of Hepatic Veno-Occlusive Disease (VOD) In Hematopoietic Stem Cell Transplant (HSCT). Early Intervention Improves Outcome – Updated Results Of a Treatment IND (T-IND) Expanded Access Protocol. Blood 2013;122:700.
- Mohty et al. Revised diagnosis and severity criteria for sinusoidal obstrucion syndrome/veno-occlusive disease in adult patients: a new classification from the EBMT. BMT 2016;51: 906-912
- Mahadeo KM et al. Diagnosis, grading and treatment recommendations for children, adolescents, and young adults with sinusoidal obstructive syndrome: an international expert position statement. Lancet Haem 2019;7:e61-72
- Richardson et al. Systematic review of defibrotide studies in the treatment of veno-occlusive disease. BMT 2019;54: 1951-1962