WhatsappAcute graft-versus-host disease (GVHD) wordt veroorzaakt door een reactie van donor T cellen tegen antigen van de recipiënt die voor de donor T cellen nieuw zijn (niet gedeelde antigenen). Klinisch manifesteert de ziekte zich vooral in huid, darm en lever. Deze drie organen bepalen ook de klinische gradering van acute GVHD. In geval van myeloablatieve conditionering treedt acute GVHD voornamelijk op binnen 2 tot 4 weken. Met non-myeloablatieve conditionering ontstaat acute GVHD meestal tussen 2 en 4 maanden na transplantatie.
| Categorie | Tijd tot symptomen na HCT of DLI | Aanwezigheid kenmerken aGvHD | Aanwezigheid kenmerken cGvHD # |
|---|---|---|---|
| Acute GvHD | |||
| Klassieke aGvHD | ≤ 100 dagen | Ja | Nee |
| Persisterend, recidief of laat ontstaan aGvHD | >100 dagen | Ja | Nee |
| Klassieke cGvHD | Geen tijdslimiet | Nee | Ja |
| Overlap syndroom | Geen tijdslimiet | Ja | Ja |
Stadiëring acute GVHD (Glucksberg/MAGIC*)
| Stadium | Huid | Lever | Bovenste tr digestivus | Onderste tr digestivus |
|---|---|---|---|---|
| 1 | Maculopapulaire rash < 25% (totale huid opp) |
Bili 34-50 µmol/l | Persisterende misselijkheid, braken of anorexie | > 500 ml/dag of 3-4 episoden/dag |
| 2 | Maculopapulaire rash 25-50% |
Bili 50-102 µmol/l | > 1 liter/dag of 5-7 episoden/dag | |
| 3 | Gegeneraliseerde erythrodermie | Bili 102-255 µmol/l | > 1.5 liter/dag of >7 episoden/dag | |
| 4 | Gegeneraliseerde erythrodermie + bullae en desquamatie (>5% BSA) | Bili > 255 µmol/l | Ernstige buikpijn met of zonder ileus of bloederige ontlasting (onafhankelijk van volume of frequentie) |
*De MAGIC criteria zijn in feite een uitbreiding van de ‘oude’ classificatie, waarbij ‘upper GI’ als aparte entiteit is benoemd en defecatiefrequentie in de stadiëring kan worden gebruikt bij onvermogen tot kwantificatie.
Gradering van acute GVHD (Glucksberg/IBMTR)
| Gradering volgens Glucksberg |
Gradering volgens IBMTR |
Huid | Darm | Lever |
|---|---|---|---|---|
| I | A | 1 | 0 | 0 |
| I | B | 2 | 0 | 0 |
| II | B | 0-2 | 1 | 0-1 |
| II | B | 0-2 | 0-1 | 1 |
| II | C | 3 | 1 | 0-1 |
| II | C | 3 | 0-1 | 1 |
| II | C | 3 | 0 | 0 |
| III | B | 0-2 | 2 | 0-2 |
| III | B | 0-2 | 0-2 | 2 |
| III | C | 0-3 | 0-3 | 2-3 |
| III | C | 3 | 2-3 | 0-3 |
| III | D | 0-3 | 0-3 | 4 |
| IV | D | 4 | 0-4 | 0-4 |
| IV | D | 0-4 | 4 | 0-4 |
| IV | D | Elke patiënt met een Karnofsky <30% of ECOG PS 4 | ||
NB: Een stadium lager classificeren als er bijkomende oorzaak is van een verhoogd bilirubinegehalte.
NB: Een stadium lager classificeren als er bijkomende oorzaak is van diarree.
NB: Classificeren in graad 4 kan bij minder orgaanaantasting als er extreme afname is in de performance status.
Verder is van belang de dichotomie graad II in IIa (mild) en IIb (meer dan mild) vanwege de verschillende startdosis prednison / methylprednisolon (zie de sectie therapie van acute GvHD).
Milde acute GvHD (IIa)
- Rash minder dan 50% van lichaamsoppervlak en niet snel progressief binnen 6-24 uur
- Anorexie, misselijkheid, overgeven of diarrhee < 1 L per dag
- Afwezigheid leverbetrokkenheid (bilirubine < 17 umol/L in afwezigheid van levercomplicaties of <25 indien andere levercomplicaties dan GvHD aanwezig zijn)
Gradering van acute GVHD (MAGIC)
| Gradering volgens MAGIC |
Huid | Lever | Bovenste tr digestivus | Onderste tr digestivus |
|---|---|---|---|---|
| I | 1 of 2 | 0 | 0 | 0 |
| II | 3 | 1 | 1 | 1 |
| III | – | 2-3 | – | 2-3 |
| IV | 4 | 4 | – | 4 |
Literatuurlijst
- Glucksberg H, et al. Clinical manifestations of graft-versus-host disease in human recipients of marrow from HLA-matched sibling donors. Transplantation 1974;18:295-304.
- Rowlings PA, et al. IBMTR severity index for grading acute graft-versus-host disease: retrospective comparison with Glucksberg grade. Br J Haematol 1997;97:855-864.
- Harris AC, et al. International, multicenter standardization of acute graft-versus-host disease clinical data collection: a report from the Mount Sinai Acute GVHD International Consortium. Biol Blood Marrow Transplant 2016;22:4-10.